vrijdag 29 juni 2007

Van Bintjes, Boris en Babi Pangang (door Kees)

I
Vandaag bezoekt onze culinair recensent Hollands restaurant De Braadslee. Hij eet er aardappelen, spinazie en een gehaktbal. Tijdens de maaltijd maakt hij aantekeningen en straks, weer thuis, schrijft hij zijn recensie voor CannaCuli, vaste rubriek in ons weekblad De Cannalen.
Onze recensent verstaat zijn vak. De geserveerde aardappel herkent hij onmiddellijk als een Bintje, om niet te zeggen: hét Bintje, geesteskind van schoolhoofd en aardappelkweker Kornelis Lieuwes de Vries (1854 – 1929, zie foto), die, in bokkingkistjes op de vensterbanken van zijn school, maar liefst 125 aardappelrassen kweekte.

Als het aan onze recensent had gelegen, waren de Bintjes een minuutje langer gekookt, en dat gaat hij schrijven ook, maar niet zonder de kanttekening dat sommigen een iets steviger Bintje prefereren, zodat de kok van De Braadslee in dezen geen fout maar een weloverwogen keuze heeft gemaakt. Onze recensent is hard, maar rechtvaardig.
De spinazie is perfect bereid, daar valt niets op aan te merken, al had onze recensent er geen eitje bij gehoeven. Hij houdt niet van eieren, maar neemt zijn lezers en vak serieus dus proeft hij van het ei en noteert dat het voor een spinazie-ei aan de zachte kant is. Niet van eieren, rabarber of zwezerik houden, ontslaat een gewetensvol culinair recensent niet van de plicht alles van eieren, rabarber of zwezerik te weten, een omelet, rabarbertaart of cromesqui van zwezerik deskundig te kunnen beoordelen én daarvan objectief verslag te doen.
De gehaktbal is slecht. Baggerbal. Onze recensent stelt dat niet alleen vast, maar gaat natuurlijk ook uitleggen waaróm deze bal niet deugt. Zo heeft de kok teveel paneermeel gebruikt (in melk geweekt brood ware sowieso beter geweest), had hij zich, in plaats van 16 elkaar tegensprekende kruiden door het vlees te kneden, tot peper, zout en nootmuskaat moeten beperken, en is de bal vóór het garen niet rondom gebruind. Jammer.

II

Boris van Lyme tot Nijgh, Nederlands poëziecriticus, leest vandaag De Braadslee, de nieuwe bundel van Cornelis Lieuwes de Vries (1965). Tijdens het lezen maakt hij aantekeningen en straks, in zijn werkkamer, schrijft hij zijn recensie, die zal worden opgenomen in de wekelijkse boekenbijlage van het Rommeldamsch Volksblad.
Van Lyme tot Nijgh verstaat zijn vak voor geen meter. Pas op, hij is niet van de straat. Heeft gestudeerd, héél veel poëzie gelezen en zelf menig bundel gepubliceerd. De Vries’ verzen herkent hij dan ook onmiddellijk als sonnetten: gedichten in een vorm die vermoedelijk werd ontwikkeld in Italië, vermoedelijk aan het hof van keizer Frederik II, vermoedelijk door Giacomo da Lentini. Wie zal het zeggen? Niet Boris van Lyme tot Nijgh. Die haat sonnetten en peinst er niet over
zijn lezers te informeren over iets waar hij niet van houdt.
Als het aan Boris had gelegen, had Cornelis Lieuwes de Vries geen sonnetten geschreven, - werden er überhaupt geen sonnetten meer geschreven, - en dat gaat hij schrijven ook, zonder de kanttekening dat sommige mensen van sonnetten houden en dat De Vries een begenadigd en origineel sonnettendichter is. Deze recensent is hard en onrechtvaardig.
De Braadslee is een fantastische bundel, iedere serieuze, deskundige poëziecriticus zou hem – of-ie nou van sonnetten houdt of niet – hebben geprezen, maar dáár begint Van Lyme tot Nijgh niet aan. Hij houdt van ‘gevaarlijke’, vernieuwende, meeslepende watervalpoëzie en alle poëzie die niet aan al deze criteria voldoet, wordt, hoe goed ook, door Boris geridiculiseerd. Omdat er, vindt hij, uitsluitend ‘gevaarlijke’, vernieuwende, meeslepende watervalpoëzie behoort te worden geschreven, verkocht en gelezen.

III

Culinair recensent Boris van Lyme tot Nijgh bezocht gisteren Hollands restaurant De Braadslee. Zijn recensie, vandaag in de wekelijkse boekenbijlage van het Rommeldamsch Volksblad, is bepaald vernietigend. Bezoekt hij een Hollands restaurant, blijken ze er geen babi pangang te serveren. Boris kan er nóg niet over uit.

7 opmerkingen:

Anoniem zei

Is literair schoolhoofd Bint vernoemd naar het bintjes kwekende schoolhoofd?

Fijn stukje, Kees.

Anoniem zei

Mmm, er gaat niks boven een goed bereide gehaktbal.
Heeft recensent in deze nog een alternatief voor de baggerbal. Met de gemaakte opmerkingen in het stuk, krijg ik nog geen lekkere gehaktbal en laat ik daar nu net zin in hebben.

Anoniem zei

Mooie foto’s in het stukje.
Ik houd van die oude boeken. Ik heb er lang geleden een geërfd van mijn Bonma.
Er staat een heuse ‘keukeninventaris’ in. Geen keuken is een keuken zonder paardenharenzeef en omwaschteil. (Uiteraard veel sch uiteinden en dubbele oo’s)
Ook tips om spijzen te maken in de hooikist. Zijn daar nog gegadigden voor?
Nou ja, het is een mooi tijdsbeeld.
Er staat overigens ook een recept voor de perfecte gehaktbal in.
Oh, en ook een Tipsy-cake met cognac.

Anoniem zei

@ Frank: wat een intrigerende vraag! Geen idee of Bordewijk
wist wie aan de wieg van het Bintje heeft gestaan, maar hoe langer ik er over nadenk, hoe waarschijnlijker het wordt dat Bordewijk van De Vries' verdiensten op de hoogte was.

@ Ludo: sinds ik De Dikke Van Dam aanschafte, bereid ik mijn ballen volgens de daarin vermelde receptuur, die ik je, na afloop van de eerstvolgende training, graag ter hand stel, maar naar het recept van Jeska's Bonma ben ik OOK heel benieuwd.

@ Jeska: die hooikistrecepten lijken me, met alle respect, niet aan mij besteed, maar zou je Ludo, mij en de rest van Canna en de wereld het recept voor De Perfecte Bal willen onthullen?

Anoniem zei

Uit het hele oude receptenboek, waar ik gisteren met veel plezier dankzij dit blog weer eens in heb gekeken, komt hierbij het recept van de gehaktbal omstreeks 1910
(De bladzijden van dit boek vallen uiteen als je het aanraakt en het boek ruikt als een gerecht zonder naam.)

Het wordt een lang verhaal, hier is het recept letterlijk overgenomen:

[Uiteraard gebakken in reuzel of kalfsniervet.]

1 kg gehakt.
2 eieren
100 gr oud brood zonder korst of 150 gram brood en geen eieren
Peper, 10 gram zout, nootmuskaat
140 gram vet.

Klop de eieren met het zout, de peper en de nootmuskaat
Week het brood in wat water of melk, knijp het dan tusschen 2 lepels flink uit, voeg er de kruiden en het zout bij en (roer het door de eieren, tot het zich daarmee gelijkmatig vermengd heeft) Voeg er het gehakt bij en roer alles met twee lepels door elkaar, tot het eene gelijke massa geworden is en geen stukjes brood meer zichtbaar zijn.
Vorm er dan 2 (of meer) stevige ballen van.
Maak het vet heet in eene braadslede of in een ijzeren potje. Leg er het gehakt in, bestrooi ’t desverkiezende met wat paneermeel en braad het bruin en gaar (35 a 40 min. Per 500gr., met varkensgehakt er in 45 min. Per 500 gr.).
Maak de jus met water of melk af.
De eenige soort gehakt, die men zonder andere vleeschsoorten vermengd kan nemen is: kalfsgehakt.

Nou dit was het wel. Taalgebruik is dus enigszins ouderwets :-)
Ik ben er niet geheel zeker van of dit de lekkerste bal is… Maargoed.
In het boek staat trouwens een hele oude reclame van de Bijenkorf. Prachtig.
Als je bij een blog een plaatje kon uploaden had ik het meegezonden met dit recept.

Nou smakelijk dan maar!

Anoniem zei

Veel dank! Ik ga het uitproberen.

Anoniem zei

Het bintje is genoemd naar de lievelingsleerling van K.L. de Vries. Een blozend Fries meisje: Bintje.