Jan Wolkers was mijn kennismaking met de literatuur. Turks fruit was mijn beslissende boek, het boek waarmee mijn eeuwigdurende liefde voor de literatuur begon te branden – het ontstak die liefde.Eerst wist ik het nog niet zo. Turks fruit stond reputatiegewijs gelijk aan Giphart en porno. Leuk hoor, heus, om als puber over grotemensenseks te lezen, maar ach. Tijdens de les Nederlands, op mijn veertiende, waarin mijn lerares het klaslokaal binnenkwam met een guitig hoofd en Turks fruit onder haar arm, werd de vunzige reputatie van Wolkers bevestigd. Ze las smalend, smuilend, smullend een fragment voor waarin een piemel tussen een rits kwam te zitten.
Leuk hoor. (Pijnlijk ook.) Maar het duurde nog een jaar tot ik Turks fruit ter hand nam en het op waarde ging schatten. Een vriendin van dertig leende me weer eens een stapeltje mooie boeken, ze had een goede reputatie wat dat betreft, en Turks fruit zat ertussen. Ik las en ik las met plezier en rode oortjes.
Toch vond ik de ontknoping een beetje raar. De dood kwam een beetje uit de lucht vallen, meende ik. De vriendin zette grote ogen op toen ik dat zei. ‘Maar er zitten toch de hele tijd verwijzingen naar de dood in? En naar haar kanker.’ Dat prikkelde me. Ik realiseerde me dat ik niet goed had gelezen. Toch te veel die seks gelezen en te weinig oog gehad voor de rest? Ik herlas onmiddellijk.
En toen zag ik het. Het niveau eronder. Ik las ineens een heel ander boek. Turks fruit droop van het geil, maar daarachter lag hartverscheurende tragiek. Het was een boek dat je kon interpreteren, waarin de echt belangrijke dingen gesuggereerd werden, waarin meer stond dan er stond. Waarin enorm veel seks en naakt zat, en het was functionéél naakt. Ondertussen ging het helemaal niet alleen over seks, het ging over liefde en dood. En dat kon allemaal maar in een volwassenen-literaire klassieker, ook al waren de taal gewoon en de woorden niet hoogdravend, niet moeilijkdoenerig.
Ik las hem en ik las dankzij hem anderen. Turks fruit raad ik elke zestienjarige aan die verliefd wil worden op de literatuur.
3 opmerkingen:
Waarmee overigens niets ten nadele van jeugdliteratuur. Maar ik had toen het gevoel: jeugdliteratuur kan ik nu aan, nou wordt het tijd om me ook te werpen op de literatuur die volwassenen lezen en alom waarderen. Dat zou wel moeilijk en saai worden. Maar toen wist ik nog niet wat Turks fruit voor een boek was.
Mijn eerste kennismaking met literatuur was het boek Hersenschimmen van Bernlef
Erg mooi en ontroerend. Ken je het? Eigenlijk zou ik het weer eens opnieuw moeten lezen. het is zo lang geleden dat ik het las.
Ik heb het even nagekeken in mijn boekje, inderdaad, Turks fruit toen ik 16 was. Natuurlijk zeg je daarmee niets ten nadele van jeugdliteratuur Alexander. Al zie ik de scheidslijn niet altijd, door het te benoemen is hij er wel.
Een reactie posten