Jeroen Brouwers is twijfelzaaier nummer één. Hij weigerde de mooiste prijs voor een literair oeuvre, omdat hij het prijzengeld te laag vindt. Zestienduizend euro's zijn er best weinig, vindt Jeroen Brouwers, voor het cachet dat de prijs zichzelf aanmeet - deze prijs was minder waard dan debuutprijzen, jaarprijzen, prijzen voor één roman. De hoofdprijs was een lolly, maar dit was geen kleurwedstrijd. Ik begrijp zijn redenering en waardeer die ook wel een beetje. Maar ik weet het niet goed.
Rita Verdonk is twijfelzaaier nummer twee. Ik stem niet op haar 'politieke beweging', maar verder heb ik er geen bezwaar tegen dat die bestaat, ik stem op wel meer mensen niet en ik vertrouw op debat. De oneliner die het programma Eén Vandaag uit haar plannetjes citeert is: 'Ik wil premier worden.' Even los van haar politieke ideeën: Rita Verdonk wil iets teweeg brengen en ja, met het premierschap breng je meer teweeg. Ze gaat niet voor half werk. Ze is een ambitieuze Amerikaan in het diepst van haar gedachten. Ik begrijp haar redenering en waardeer die ook wel een beetje. Maar ik weet het niet goed.
Het tv-programma Babyboom is twijfelzaaier nummer drie. Het is de nieuwste realityshow op de Nederlandse tv waarin mannen en vrouwen gevolgd worden die heel graag een baby willen. En dat lukt niet, dus worden ze teleurgesteld, gaan ze IVF-behandelingen doen, houden ze met nog negenennegentig paren een staafje in een bakje pis, om de zwangerschap te testen. De programmamakers zeggen het publiek te willen informeren over dit soort mensen, voor wie de kinderwens het leven bepaalt, om dat taboe te doorbreken. Ik begrijp hun redenering en waardeer die ook wel een beetje. Maar ik weet het niet goed.
Als hij al bestaat, is dát - het niet goed weten of de neus opgetrokken moet worden, als we arrogantie, ambitie of exhibitionisme ruiken - volgens mij een van de belangrijkste punten van de Nederlandse identiteit. Het is mijn beginnetje.
7 opmerkingen:
Ga door, ga door. Ik begrijp je nog niet goed, maar dat is denk ik nog niet zo erg. Vanwege dat t een beginnetje is.
Oké. Nog eens.
Ik denk dat dit tekenend is, iets Nederlands, om - enerzijds - niet zo goed tegen schreeuwen te kunnen, om daar een beetje van in onze schulp te kruipen. Iemand die zestienduizend euro weigert, schreeuwt. Iemand die met droge ogen beweert premier te willen worden, schreeuwt. Een tv-programma waarin mensen iets heel persoonlijks op een heel massale manier moeten doen, schreeuwt. En we zijn allemaal een beetje Matthijs van Nieuwkerkjes, die angstig terugdeinst als een van die drie onderwerpen ter sprake komt, dat deed-ie, die geen mening durft uit te spreken, omdat de mening of meteen zo heel erg voor of meteen zo heel erg tegen is. Ik ben ook een Matthijs van Nieuwkerkje, ik weet het ook niet zo goed. Dit soort situaties zaaien twijfel.
Want - nu komt de anderzijds - aan de andere kant vinden we dat geschreeuw wel goed, geschreeuwd moet er kunnen worden, en we krijgen er wel een beetje glimmende oogjes van, dromerig, die durf bewonderend. We willen niet alleen maar zeggen dat wie gewoon doet, al gek genoeg doet. Ik denk wél dat het achterhaald is om te beweren dat de Nederlander naar dát motto leeft, dat dát zijn identiteit is. Maar we worstelen er wel nog mee, daarom gaan praatprogramma's over Jeroen, Rita en Babyboom.
Ik denk dat alles waar is. Tegelijkertijd. 'We' zijn niks meer, 'we' zijn versplinterd. Er zijn heel veel meningen naast en achter elkaar, en als er al iets Nederlands is, dan is het om van alles tegelijk te vinden (denk ik).
Denk je niet?
Van Rita Verdonk krijg ik echt de Grote Griezel Kriebels.
Ze zegt ook zo ontzettend vaak 'Euh…' Ben ik nou de enige die dat BERE-irritant vind?!
Over Rita heb ik geen twijfels. Ik vind haar behalve irritant ook heel eng. Mijn enige twijfel zit erin, dat ik maar niet snap waar al die Nederlanders vandaan komen die haar al die zetels zouden gaan bezorgen. Maar daarin ben ik waarschijnlijk gewoon naïef.
Misschien is jouw stuk een beginnetje van de verklaring, Alexander.
Die Nederlanders die Rita steunen, dat zijn de Nederlanders die voor de Amerikaanse aanpak zijn, volgens mij. Rita is een soort nieuwe Fortuyn, volgens mij, met haar koppige oneliners, haar ideologie uit de magnetron, en haar enorme ambitie. (Fortuyn was een Amerikaan in zijn aanpak, zijn lijfspreuk over doen wat hij zegt dat hij denkt en wat hij vindt dat hij denkt te zeggen en zo, die ene, hoorde ik een keer in de film HEAT uit de mond van Al Pacino komen. Dat lijkt me een tekenend symptoom.)
Maar inderdaad, vóór Rita zijn we gelukkig niet allemaal, jij en ik bijvoorbeeld niet, Ingrid. De meerderheid van de Nederlanders niet. Er zijn voornamelijk mensen die twijfelen - en daarom, volgens mij, voor iets extreems stemmen. De partijen aan de buitenkanten van het politieke spectrum waren de overwinnaars, toch, bij de vorige verkiezingen?
Toen Máxima zei dat 'we' geen eenduidig 'we' waren, dacht ik eerst dat ze groot gelijk had. Maar toen bleken 'we' toch te bestaan, want 'we' kwamen in opstand tegen de uitspraken van de prinses. Maar wát er dan precies Nederlands was, waar we met z'n allen dan voor stonden en wat we dan precies goed vonden (arrogantie, ambitie, exhibitionisme - wel of niet goed?), daar kwamen we niet zo erg uit. We zijn twijfelaars, die, inderdaad, van alles door elkaar vinden.
Maar het is maar een ideetje van mij, een beginnetje.
Ik vind het interesant, Alexander. Ik ben benieuwd naar het vervolg op het beginnetje.
Juist omdat je twijfelt over dingen waar ik zelf totaal niet over twijfel.
Een reactie posten