Een klein gehandicapt kuikentje (door Edward)

Help.
Onze samenleving is een klein gehandicapt kuikentje.

Een paar weken geleden las ik in de prachtige interviewrubriek van Arjan Visser in Trouw dit: ‘Als Mohammed nu zou leven, zou je hem met Osama Bin Laden, of met Saddam Hoessein kunnen vergelijken. Een verschrikkelijke man, iemand die mooie woorden spreekt maar achter je rug een mes tevoorschijn haalt om je neer te steken. Het was een verschrikkelijke deceptie om te ontdekken dat Mohammed niet de man was voor wie ik hem in mijn jeugd had gehouden. Het is waarschijnlijk net zoiets als op een dag te horen krijgen dat Sinterklaas en de paashaas niet bestaan. Het beeld van Mohammed – de man met de baard, gehuld in een groene mantel – is nog steeds intact, maar mijn enorme bewondering voor hem is omgeslagen in diepe minachting.’
Het was Ehsan Jami die het zei.
Ehsan Jami die het Centraal Comité voor Ex-moslims oprichtte.
Deze dagen, na bedreigingen en klappen, beheerst hij het nieuws.

Vreselijk natuurlijk, die bedreigingen en die klappen – en de daders ervan dienen goed gestraft. Maar zijn de beledigingen die Jami aan het adres van de profeet van de Islam deed ook niet vreselijk?
Op zichzelf niet. Iedereen zou de vrijheid moeten hebben dit te zeggen, om op deze manier zijn of haar persoonlijke teleurstelling te uiten.
En toch.
Het was wél in een landelijke krant. En: belangrijker: het was in de functie van politicus.

Een politicus hoort, volgens mij, verantwoordelijk en genuanceerd te zijn. Een politicus hoort na te denken over het effect dat zijn of haar woorden kunnen hebben. Wie hij ermee afstoot, en namens wie hij spreekt. En dat lijkt Jami niet te doen.
De PvdA is overigens de enige partij die in haar programma iets schreef over het recht op geloofsafvalligheid. Maar de Partij van de Arbeid is ook een partij die heeft aangegeven dat onze huidige samenleving alleen maar met een inclusieve blik bekeken kan worden. Dus: we leven in een land met niet-gelovigen, met christenen, met diverse andere gelovigen en met moslims. We horen allemaal bij Nederland.

Wie is Ehsan Jami?
Een bevlogene, dat zeker. Iemand met een mateloze ambitie. Toen hij 18 was zei hij al dat hij zo snel mogelijk de Tweede Kamer in wilde. Op zijn 20ste werd hij gemeenteraadslid in Leidschendam-Voorburg. Hij heeft gezegd dat hij partijvoorzitter van de landelijke PvdA wil worden. Hij werkt aan een boek met verhalen van ex-moslims. Hij werkt aan een film met kritiek op de islam. Hij wordt, zelfs door medestanders, als fanatiek en uitermate gedreven bestempeld.
Hij was lid van de Jonge Socialisten, maar vertrok binnen een half jaar.
Mede-oprichtster Loubna Berrada nam al na een paar maanden afstand van het Centraal Comité voor Ex-moslims. In een interview met De Pers zei zij: ‘Ik heb al vrij snel weer afstand genomen. Ik vind het niet handig om de islam zelf ter discussie te stellen. Niet slim. Daar wil ik me niet in mengen. Houd het bij: je moet uit de islam kunnen stappen zonder te worden bedreigd. Punt.’
De PvdA afdeling in Leidschendam-Voorburg weet nog niet zeker of Jami in de fractie kan worden gehouden.
En Wouter Bos verklaarde al eerder, en gisteren in de Volkskrant opnieuw: ‘De methoden van Aboutaleb, Marcouch, Albayrak en Arib, maar ook Asscher, Koole, Bos en Terstall, om hetzelfde te bepleiten, zijn vele malen effectiever. Je hebt geen belediging nodig om dat doel te bereiken. Je hoeft mij niet te vertellen dat er binnen de islamitische gemeenschap mensen zijn die vinden dat er géén recht is op geloofsafval. Voor die mensen is geen plaats in de partij. De positie van de PvdA is duidelijk. Ehsan is meer dan welkom om daar aan mee te doen. Maar de PvdA zal zich niet achter een comité stellen dat denkt dat de manier om dat doel te bereiken, bestaat uit het beledigen of kwetsen van mensen vanwege hun geloof.’

In de Vlaamse krant De Morgen werd twee Iraans-Nederlandse schrijvers naar hun mening gevraagd.
David Danish zei: ‘Mensen moeten ook in een samenleving die de vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel draagt, verstandig met woorden omgaan. Die kunnen immers veel kapot maken. En zeggen dat de islam slecht is, is hetzelfde als beweren dat een mes niet deugt. In de handen van een chirurg kan het levens redden, terwijl het in die van de moordenaar doodt. Met de islam is ook wat wij ermee doen doorslaggevend.’
Shervin Nekuee: ‘Tegelijk is het erg triest dat ook de media gekaapt zijn door die twee groepen idioten. Kijk naar die Jami, die spreekt namens niemand of niets en heeft ook geen analyse, evenmin als de fundi’s die hebben. De enige kracht van onze liberale democratie is dat we aan beide kanten ruimte geven, dat het woord vrij is. We kunnen de strijd, zeker in dit digitale tijdperk, niet winnen door wie dan ook te doen zwijgen. We kunnen ze alleen bekampen met betere argumenten en door streng in te grijpen zodra er strafrechtelijk vervolgbare daden worden gesteld. Dat we daar niet in slagen, heeft met een gebrek aan inzicht en analyse te maken.’

Hoe moet dat verder?
Alsjeblieft, alsjeblieft niet op een extreme manier.
Jami zelf zegt dat hij ‘bereid te sterven is voor zijn ideaal’. Hoe kan het dat hij daar nu al rekening mee houdt? Let wel: dit zei hij vóór de bedreigingen. Ná de bedreigingen zei hij dat hij alleen nog maar gesterkt wordt in zijn overtuigingen.
Maar zou hij in alle paniek van deze dagen wel tijd en rust hebben om te luisteren naar zijn raadgevers? Of heeft hij de verkeerde raadgevers? Zijn er mensen in zijn buurt die zijn jonge geldingsdrang in breder vaarwater leiden? Zou hij gaan begrijpen dat als hij het overgrote deel van de moslims – gematigde gelovigen, die niemand willen neerslaan bij geloofsafval, die de teksten in de Koran navolgen die geweld tegen afvalligen verbieden (ja, dat staat óók in de Koran, zie teksten als Je mag goden van andere gelovigen niet uitschelden (6: 108), ga altijd op een vreedzame en "mooie" manier in gesprek (16: 125), dank aan Umar Mirza van weblog ‘Wij blijven hier’) – als Jami dus dat overgrote deel van de moslims níet tegen de haren instrijkt, hij veel meer kan bereiken?

Als Ehsan Jami zich níet bij een extreme groep aansluit, en zich op een andere, effectievere manier inzet voor ex-moslims, dan zal hij waarschijnlijk een groot en belangrijk politicus kunnen worden. Maar misschien is het al te laat?

Dit wordt een lange posting.
Want nog even dit: Kustaw Bessems, belangrijk journalist bij De Pers, schreef een interessant opiniestuk, afgelopen donderdag. Hij stelt daarin: ‘Zoals een serieuze politieke beweging zich hoort voor te bereiden op grote klimatologische of economische ontwikkelingen, zo kan zij ook niet anders dan plannen ontwikkelen om belangrijke demografische en culturele gebeurtenissen in goede banen te leiden.’
Vervolgens stelt hij dat de vestiging van de islam in Nederland gevolgen voor de maatschappij heeft: nieuwe (islamitische) verzuiling, afnemende acceptatie van bijvoorbeeld homoseksualiteit en in elk geval een verstoring van de sociale samenhang: moslims en niet-moslims leven langs elkaar heen.
Bessems stelt ook dat er verschillende moslims zijn, maar dat we de recalcitrante, orthodoxe groep méér horen (of willen horen) dan de gematigde meerderheid. Behalve Wilders, die er op een bizarre, extreme, narcistische manier (mijn woorden, E) met de discussie vandoor probeert te gaan, hebben maar weinig partijen een visie op de nieuwe samenleving, zoals we die nu vormen. Alleen de PvdA doet voorzichtige pogingen.
Ik ben het met Bessems eens. Want: waar was Balkenende deze dagen? Nergens. Rutte? Marijnissen? En dus mocht Ehsan Jami in zijn eentje het nieuws bepalen (ik ga expres aan de Wilders-joker voorbij). Dat is toch veel te zwaar voor een 22-jarige sturm-und-dranger?

De hele discussie, alle ophef, elke gedachte deed me deze dagen ontzettend zenuwachtig aan. Ik heb zoveel mogelijk gelezen, zoveel mogelijk interviews bekeken. En steeds resteert dit gevoel: ‘als dat maar goed gaat.’
De wankele inclusiviteits-discussie: hoe worden we weer één samenleving, waarin we geweld en extremiteiten streng straffen en zo veel mogelijk voorkomen, en aan de andere kant de grootst mogelijke denkvrijheid voor iedereen hier garanderen, is nog maar nauwelijks begonnen.
En intussen is onze samenleving net een klein gehandicapt kuikentje. Jami staat er, uit goede bedoelingen, veel te hard omheen te stampen, en veel politici zitten een eind verder aan de keukentafel, werpen af en toe een verre, verre blik en smalen: o, komt wel goed met dat kuikentje.
Maar het komt niet goed.
Wilders komt eraan, met zwarte laarzen en een grote koekenpan. En de paar voorzichtige lieden die nu wél dichterbij komen en roepen: ‘Oeh, pas nou toch op, help help!’, zijn niet sterk genoeg.

We missen mensen met beschermende handen. Van die handen waar niet alleen een gehandicapt samenlevings-kuikentje in past, maar óók, in één beweging door, de hele hyperactieve Ehsan.