56 jaar geleden publiceerde Simon Vestdijk ‘De dokter en het lichte meisje’. De Rooms Katholieke Informatiedienst Inzake Lectuur, oftewel de IDIL, bestempelde deze roman als ‘streng voorbehouden’, wat op z’n zachtst gezegd betekende dat een rechtgeaarde katholiek er maar beter niet aan kon beginnen.
55 jaar geleden moest W.F. Hermans voor de rechter verschijnen. Hij was aangeklaagd omdat zijn roman ‘Ik heb altijd gelijk’ antikatholieke passages zou bevatten, die een grote bevolkingsgroep beledigden. Hermans werd vrijgesproken omdat de rechter meende dat je een schrijver niet verantwoordelijk mag houden voor wat zijn personages uitkramen. Een voor de Nederlandse literatuur buitengewoon belangrijke uitspraak.
41 jaar geleden verzocht de ARP de minister van Cultuur het werk van “godslasterlijke” auteurs als Jan Cremer en Willem Brakman(!) niet langer te subsidiëren. Aan dit verzoek kon niet worden voldaan, ook al omdat beide schrijvers geen subsidie ontvingen.
40 jaar geleden werd Gerard Reve voor het gerecht gedaagd. Hij had twee ‘mythische’ teksten gepubliceerd waarin hij onder meer beschreef wat hij zou doen wanneer God, “in de gedaante van een éénjarige, muisgrijze Ezel”, bij hem ‘langs zou komen’. Behalve dat hij zou “proberen te zeggen”: “Mijn Heer en mijn God! Ik houd zo verschrikkelijk veel van U,” zou hij “Hem beginnen te kussen en naar binnen trekken”, en Hem “drie keer achter elkaar langdurig in Zijn Geheime Opening bezitten”. De aanklacht was ‘smadelijke godslastering’. Reve voerde zijn eigen verdediging en werd vrijgesproken.
Dat wij, met name inzake religie en seksualiteit, zo’n beetje alles mogen schrijven wat we willen, hebben we óók te danken aan auteurs als Hermans, Reve en Wolkers, die zich niet wensten te voegen naar goegemeentelijke fatsoens- en Godsconcepten. Mij lijkt zo’n erfenis het verdedigen alleszins waard.
13 opmerkingen:
Helemaal gelijk en dat vinden alle lezers hier natuurlijk ook. Nu die Mozartkugel (met umlaut) nog. Ik vind trouwens dat die maar op de dreiging van de Chinezen moet worden gezet, nu we eindelijk het Gele Gevaar weer terughebben en zelfs de melk daardoor duurder wordt haha, dan heeft ie een beetje afleiding.
Tja, dat is zo, maar wat is de aanleiding voor dit stuk, dan weten we waar we het mee eens zijn. Ik kan me immers ook voorstellen dat er grenzen aan de vrijheid zijn.
Hear, Hear, Kees.
Gelukkig is er inderdaad wat vrijheid gekomen op dit gebied
Maar ik woon nu (toevallig) in de geloofsgordel. Het gaat hier anders. Ik ben Amsterdam gewend, Rotterdam. Maar hier…. Anders…wennen. Leven volgens de bijbel. Vrouwen met wijde rokken. (geheel mijn stijl niet) Opgeheven vinger. Kinderen die U tegen hun ouders moeten zeggen. Enz.
Als je het gras maait op zondag dan prikken boze blikken in je rug. Wij vloeken met de keukendeur dicht. Ontsnapt mij buiten toch een vloek dan kijk ik beschaamd om me heen. Waanzinnig eigenlijk, maar omdat mijn ‘vrije’ geest hier niet helemaal gewaardeerd wordt probeer ik respect te hebben, tot op zekere hoogte. Toch, verdorie, wil ik soms op zondag het gras maaien. Moet ik dat nou doen of laten …
@ Coen: er wás natuurlijk een aanleiding – er zijn al jaren tál van aanleidingen –, maar die heb ik na enig wik & weeg niet vermeld. Deze vorm leek me voor dit stukje de beste omdat er iets wordt geponeerd waar de meeste lezers het mee eens zullen zijn, maar tezelfdertijd zeer van elkaar verschillende kanten mee op kunnen. Hetzelfde anders gezegd: instemmen met wat ik in de laatste alinea schrijf, betekent voor A iets anders dan voor B dan voor C. Om dát te bereiken – en erop te kunnen voortborduren – heb ik ‘de’ aanleiding weggelaten.
Mag ik vragen welke grenzen jíj aan des schrijvers vrijheid stelt?
@ Teuntje: en mag ik jou vragen waarom je denkt dat Wilders het niet met mijn ‘erfenisbewering’ eens zou zijn?
@ Jeska: “toevallig” in de geloofsgordel? Nee hoor, beslist Gods wil. Emoticon.
Hoewel grasmaaideskundig, weet ik niet wat ik in jouw plaats zou doen. Aanvullende informatie is vereist. Hoe ver woon jij van je dichtstbijzijnde buren?
En: hoe groot is dat grasveld?
En hoe lang is het gras inmiddels?
Is die vraag stellen hem niet beantwoorden, Kees? Het "wilders en wetens" willen verbieden van andermans heilig boek...
Tja, toeval… k’weet het niet. Het was het enige leuke huis dat vier jaar geleden te koop stond in de buurt van Rotterdam. En wij hadden geen affiniteit met rijtjeshuizen. Dus ziedaar, dit huis werd het.
Het is een lastig, dat maaien hier. Want je moet op een behoorlijke helling staan. Wij wonen namelijk aan een dijk. Het maaien kost een uurtje. (omdat ik het regelmatig doe. Anders kost het wel drie uur.) We wonen vrijstaand maar in een dijk-situatie, dus gewoon buren binnen een bepaald aantal meters. Helpt deze aanvullende info?
@Jeska:
Ik woon in een dorp waar een niet onaanzienlijk deel van de bevolking op zondag richting één der drie kerken fietst, wandelt, bromscootert of automobielt.
Iedere zondag wordt ik vanaf 9.00 uur uit mijn bed geklokkeluid. Blijven liggen heeft geen zin. Na een half uur klokkengelui, val ik niet meer in slaap.
Toch hou ik van mijn gelovige mededorpsbewoners. Ik maai zoveel mogelijk het gras op zaterdag.
Als ik er niet aan ontkom om op zondag te maaien, dan 's ochtends tussen half 10 en 11. Dan zitten de mensen die zich eraan zouden kunnen storen toch in de kerk en reken ik erop dat het kerkorgel mijn grasmaaien zal overstemmen.
Dat is de manier, Ludo.
Je er bij neerleggen, als het ware. Heel vaak kan ik het ook naast me neer leggen. Maar er zijn van die dagen… Je kent ze vast.
De In-de-contramine-dagen. Ach, maar zelfs dan ben ik netjes.
Wat ben ik eigenlijk netjes…GVD!
:-)
@ Teuntje: middels zijn beláchelijke voorstel om de Koran te verbieden, heeft Wilders zijn hand hopelijk overspeeld. Ik bedoel (en zeg het in zijn woorden): hoeveel gekker kun je het maken?
Ik ben blij dat je de “erfenis” (ook) op deze manier interpreteert, maar geloof –
en da’s juist ‘mijn’ probleem en waarom ik van een aan- of inleiding heb afgezien –
dat er meerdere interpretaties of, beter, consequenties mogelijk zijn. Bijvoorbeeld: als Nederlandse schrijvers – natuurlijk in ‘samenwerking’ met, onder anderen, andere kunstenaars, artiesten en politici – erin zijn geslaagd te bewerkstelligen dat hun navolgers vrijelijk over God en Jezus kunnen schrijven, en wij dat toejuichen, moeten we dan niet óók vinden dat er (in Nederland) vrijelijk over Allah en Mohammed moet kunnen worden geschreven, gepraat, getekend, gezongen et cetera? En moeten schrijvers, ter verwezenlijking van die vrijheid, dan niet hun nek uitsteken, op de barricades klimmen en zomeer? De situatie is een andere dan die van 50 jaar geleden. Wie nu over Allah schrijft zoals Reve 40 jaar geleden over God, stelt zijn leven in de waagschaal, maar toch. Is een Nederlandse schrijver die, ik noem maar wat, de ‘Deense cartoons’ veroordeelde (ik herinner me er niet één) niet een schijnheilige verrader van De Erfenis? Let wel: ik wéét het niet. Worstel ermee. Zie verschillende kanten. Vandaar mijn stukje en deze vragen.
Dat is ook een probleem waar ik mee worstel Kees, en we zijn niet de enigen in deze maatschappij. Maar als je iets verbiedt, ontneem je mensen de vrijheid van zelfstandige denkers met eigen kritische meningen en dat bedoel jij toch met de 'erfenis'. Ik denk aan Salman Rushdie, en ik ben in ons land heel erg benieuwd wat er gaat gebeuren wanneer Kader Abdalloh (hij is het, geloof ik) begin volgend jaar met zijn hoogstpersoonlijke, creatieve boek gebaseerd op de Koran gaat komen... Hij zei in een interview dat veel islamieten de Koran totaal verkeerd interpreteren, als ik het goed onthouden heb. Dan staat ons in het kader van deze vrijheidserfenis voor schrijvers ook nog een en ander te wachten, denk ik, afgaande op wat ik erover heb gelezen...
Ik ben er ook nog niet helemaal uit.
Maar voorlopig vind ik dat schrijvers mogen schrijven wat ze willen.
Zelfs Amsterdamse taxichauffeurs gun ik hun semi-fascistoïde geklaag. Zolang ik het maar niet hoef te horen.
Alleen politici moeten goed op hun woorden letten.
Ik zie een groot verschil tussen Reve en Van Gogh enerzijds en Wilders en Ehsan Jami anderzijds.
Een reactie posten